Hij stond al maanden in de kast, tussen Proust en Palmen, maar het kwam er steeds niet van om Michael Pollans boek ter hand te nemen. Voelt toch een beetje als corvee, als huiswerk, maar nu er verdorie alweer een nieuwe Pollan uit is (Food Rules), werd het hoog tijd om toch eindelijk eens te beginnen aan de vorige (Een pleidooi voor echt eten). Voor al die andere mensen die er tegenaan hikken heb ik ‘m even handzaam voor u samengevat. Kunt u toch lekker meepraten zonder het boek doorgeploegd te hebben.

Nutritionisme
Waar o waar ging het mis? Toen voedingsstoffen belangrijker werden dan voedingsmiddelen. Lees: toen eiwitten, koolhydraten, vetten, vitamines en antioxidanten de boel overnamen van melk en worteltjes. Pollan noemt dat het nutritionisme. U weet wel, eerst was vet fout, en toen koolhydraten. Het kan zelfs leiden tot orthorexia, mensen met een volstrekt ongezonde obsessie voor gezond eten. En dat komt allemaal door de wetenschappers én de overheid én de media, die ons nu al zo’n 30 jaar lang van voedingsadviezen voorzien, terwijl we vroeger gewoon vanzelf wisten wat goed voor ons was, dankzij onze moeders en tradities.

Paradox
Sinds alle pleidooien voor vetarme voeding zijn de problemen met obesitas, hart- en vaatziektes, hoge bloeddruk, diabetes (lees: “de Westerse ziekten”) alleen maar toegenomen. Rara, hoe kan dat? Volgens Pollan omdat we teveel bewerkte voedselsoorten eten. Die zijn winstgevender voor de voedselindustrie dan pak ‘m beet, gewone kroppen sla, maar zijn zelden bedacht om gewoon lekker te smaken. Goede bedoelingen te over, maar als ergens vet wordt uitgehaald, wordt het gewoonlijk vervangen door iets anders, bijvoorbeeld antioxidanten. Maar dergelijke ‘goede stoffen’ blijken in geïsoleerde vorm vaak helemaal niet te werken. Gezond eten, wat we vroeger, toen we nog allemaal in de bush leefden, helemaal vanzelf goed deden, blijkt dus feitelijk heel complex te zijn. Een gekke paradox: we weten steeds meer over voedsel, maar tegelijkertijd dus eigenlijk ook steeds minder.

Vijf punten
Wat zijn nu precies de oorzaken dat het misging? Pollan in vogelvlucht:
1. Van natuurlijk naar geraffineerd voedsel
Voedsel is houdbaarder en vervoerbaarder geworden, maar ons lichaam kan niet altijd goed tegen alle toegevoegde ‘verbeteringen’.
2. Van complexiteit naar eenvoud
We eten veel minder gevarieerd, inmiddels vooral maïs, soja, rijst en tarwe (en maïs en soja zit in veel meer dan je denkt).
3. Van kwaliteit naar kwantiteit
In een appel van nu zit 3x minder ijzer dan 70 jaar geleden. Koeien geven nu 3x meer melk, maar die melk bevat minder voedingswaarden. Vooruitgang is niet altijd verbetering.
4. Van bladeren naar zaden
Het veranderde eetpatroon zorgt voor een slechtere balans. Het is juist de bedoeling dat bladeren (omega 3) en zaden/granen (omega 6) elkaar in evenwicht houden.
5. Van eetcultuur naar eetwetenschap
Waar o waar is de goede keuken van la mama gebleven? Toen was er niks aan de hand.

De oplossing volgens Pollan
* Breek met het westers voedingspatroon van voornamelijk snel, goedkoop en makkelijk bewerkt voedsel en ga terug naar eten van je voorouders (“Eet niks wat je oma niet zou herkennen”). Echt eten, noemt Pollan dat. En nee, je hoeft daarvoor niet terug de bushbush in met een hakbijl, maar wat minder vaak naar de supermarkt helpt al.
* Terug naar traditionele voedingspatronen, of dat nu Mediterraan, Indiaas of Japans is en niet teveel nieuwigheden. Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg.
* Vlees eten mag wel, maar planten zijn beter. Begin een moestuin of neem een groenteabonnement. Eet liefst zoveel mogelijk verschillende soorten, maar wel in kleinere porties. Geniet met mate, zeg maar.
* Dingen weglaten (zoals vet) is niet persé gezonder. Roomboter (verzadigd vet) bevat wellicht lichtelijk ongezond vet, maar margarine (transvetten) bevat aantoonbaar dodelijk vet. Tel uit je winst.
* Gek genoeg vindt Pollan voedingssupplementen dan weer wél een goed idee, dat kan ik niet helemaal rijmen. En biologisch zegt volgens hem ook niet alles.
* Drink een glas wijn bij het eten. Graag!

Meer koken
Oja en last but not least een fijne tip van Pollan: besteed meer tijd aan eten en KOKEN, dat zorgt er vanzelf voor dat je minder eet. Je blijkt namelijk meer te eten van voedsel dat je weinig moeite heeft gekost, zoals friet, snacks en magnetronmaaltijden. Heus, is allemaal wetenschappelijk onderzocht.
Geen tijd om te koken? Onzin, zegt Pollan. We hebben met z’n allen wél meer tijd gevonden om te internetten, dus tijd is een rekbaar begrip. Het gaat om prioriteiten stellen. Ook houdt hij meteen een pleidooi voor de gezinsmaaltijd. Hier te lande gelukkig nog redelijk gangbaar, maar in Amerika is met z’n allen aan tafel zitten een uitstervende activiteit. Koken al helemaal, weet iedereen die ooit een Amerikaanse film of televisieserie heeft gezien. Daarin wordt altijd hysterisch gereageerd als iemand iets een pan uit de kast trekt. “You cook?!?” Kijk, en dáár moeten we vanaf. Allemaal terug de keuken in dus!

Michael Pollan, Een pleidooi voor echt eten, uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 9789029566339