Denkt u bij Zweden aan eeuwig zingende bossen, Volvo, IKEA, ABBA en spannende detectiveseries, of toch meteen aan de iconische Zweedse gehaktballetjes? Jazeker, die worden in Zweden ook écht vaak gegeten, weet ik van Eva IJmker en Jeroen Smid, die reageerden op mijn oproep om buitenlandse pakjes en zakjes naar me op te sturen. Drieënhalf jaar geleden verruilden ze Nederland voor Zweden, waar Jeroen promotie-onderzoek in de filosofie ging doen aan de universiteit van Lund. Het Zweeds is hij nog altijd niet machtig, vooral omdat iedereen er heel graag Engels met je wil spreken, maar Eva redt zich intussen uitstekend, mede dankzij haar baan bij een grote Scandinavische online kledingwinkel.
Eva is samen met elf andere collega’s lid van een foodclub, wat erop neerkomt dat elke dinsdag drie collega’s om de beurt een complete driegangenlunch verzorgen. Het kantoor beschikt niet over een fornuis of oven, maar er is wel een magnetron om de thuis voorbereide maaltijd op te warmen. Alles beslist zelfgemaakt, want kant-en-klaar is uit den boze. Eva: “Het viel ons al direct op dat Zweden minder behoefte hebben aan pakjes en zakjes, ze gaan liever voor vers. Alleen sausjes zijn kennelijk toch nog steeds een uitdaging. Meest voorkomend zijn zakjes voor ‘Brunsås’ (bruine saus), een soort jus. Niet te verwarren, ondanks de nagenoeg gelijke ingrediënten, met ‘Gräddsås’ (roomsaus) waar de beroemde köttbullar (uit te spreken als sjut-boe-lar) mee worden overgoten.”
Uit een Zweeds zakje: Knorr Gräddsås
Maiszetmeel, zout, uienpoeder, maltodextrine, roompoeder (6,9%), gehydrolyseerde plantaardige eiwitten, aroma (o.a. tarwe en gerst), suiker, palmvet, gerstemoutextract, gekarameliseerde suikerstroop, appelpoeder, kruiden, gistextract, citroensappoeder.
Zelf toevoegen: 300 ml melk, 50 g margarine.
De Zweed eet zijn balletjes te allen tijden met gräddsås, aardappelpuree en lingonberries, vossebessen. Niet te verwarren met onze cranberries (veenbessen), die iets groter zijn. Jeroen: “Ze noemen het hier ook wel ‘rode bosbessenjam’, en die hoor je trouwens nooit als zoet beleg of in toetjes te gebruiken – gekke Zweden.” Eva wist het recept van de gehaktballetjes los te peuteren van een van haar foodclub-collega’s en de saus heb ik er zelf maar bij verzonnen.
Zelf Zweedse balletjes maken?
Nodig voor 4 personen (± 20-25 balletjes):
500 g rundergehakt
5 eetl zelfgemalen paneermeel of oud broodkruim
100 ml slagroom
1 ui
1 ei
3 eetl boter
zout & peper uit de molen
Saus:
200 ml vleesbouillon (of paddestoelenbouillon)
150 ml slagroom
1 volle eetl maïzena
1 eetl Japanse sojasaus
Balletjes: Laat het paneermeel weken in de room. Pel en snipper de ui. Verhit 1 eetl boter in een braadpan, fruit de ui zachtjes een minuut of 10 tot goudbruin. Laat afkoelen. Doe gehakt, ui, ei, paneermeelmengsel, zout en peper in een kom en kneed grondig door elkaar. Vorm er kleine balletjes van (iets kleiner dan een pingpongbal). Verhit de rest van de boter in de braadpan en bak op hoog vuur in 2 porties de balletjes al omrollend bruin, garen komt later. Haal uit de pan. Giet eventueel overtollig vet af.
Saus: Giet de bouillon in de pan. Roer de maïzena los met wat water en voeg toe, samen met de room. Laat een paar minuten pruttelen. Breng op smaak met sojasaus, zout en peper. Doe de ballen terug in de pan en laat onder een deksel zachtjes 10 minuten garen.
Serveren: Niet Zweeds, wel lekker fleurig is om er wat peterselie of bieslook over te strooien. Serveer met aardappelpuree en als u wilt lingonberries (in potten te koop bij IKEA), of cranberryjam. Maar wie dat net als ik te exotisch vindt: in boter geglaceerde worteltjes combineren er ook heel goed bij.
TIP:
Hoe maak je ook alweer écht lekkere aardappelpuree? Zie de volgende, tevens laatste, aflevering van deze serie.
Nagekomen bericht van Eva:
“Vandaag hebben we met de foodclub de gehaktballetjes gegeten, en het recept is goedgekeurd door mijn collega’s! We hebben ervan genoten, het werd erg gewaardeerd.” (De foodclub bestaat uit 1 Noorse, 1 Serviër, 1 Duitse, Eva zelf en niet te vergeten 3 Zweden)
Bewaar dit recept als pin op Pinterest:
Dit is een zomerserie over koken zonder buitenlandse pakjes & zakjes:
1. Duitsland: Currywurst
2. USA: Rauwkost met Ranch-dip
3. Slovenië: Gevulde paprika’s
4. Costa Rica: Arroz con pollo
5. Frankrijk: Tomatentaboulé
6. Zweden: Zweedse balletjes in roomsaus
7. Duitsland: Kartoffelbrei met ui en croutons
VEGA
Wil je een vegetarische variant van dit recept, zonder vlees? Die vind je in mijn kookboek Vega zónder pakjes & zakjes.
