De titel van Het nieuwe kookboek is natuurlijk een gotspe: het boek bestaat immers al 60 jaar. Dit basiskookboek beleefde al 37 eerdere herdrukken en is nu door uitgeverij Kosmos uitgebracht in een feestelijke jubileumeditie. Een montere huisvrouw straalt je van de cover tegemoet – naar verluidt de originele foto uit 1948 – en op de achterkant voorziet ze heur echtgenoot van een voedzame maaltijd, waarbij hij zo te zien het vlees mag aansnijden.

Farceren en pikeren
Het kookboek zag niet voor niets het licht vlak na de Tweede Wereldoorlog. Er was toen grote behoefte aan een kookboek dat rekening hield met het sterk groeiende aanbod aan groenten, vlees en gevogelte, maar ook aan kruiden en specerijen; denk maar aan ons Indië. Feitelijk is het sindsdien met onze vaderlandse kookkennis alleen maar bergafwaarts gegaan. Wie farceert, pikeert en canneleert er tegenwoordig nog? Sterker nog, menig op kamers gaande student heeft werkelijk geen flauw idee hoe hij of zij een maaltijd bereidt en de supermarkten spelen daar handig op in met een wekelijks uitdijend kant-en-klaarschap. Hoe kunnen we het tij keren? Door uitvliegend spul een basiskookboek cadeau te doen natuurlijk. Je moet ergens beginnen.

Computertechniek
Ter ere van de 38e druk wordt gemeld dat de recepten ‘met gebruikmaking van de computertechniek aangepast zijn aan nieuwe kooktrends en inzichten op het gebied van voedingsmiddelen’. Huh? Kan een computer dat? Waar kan ik ook zo’n handig softwarepakketje bestellen?
Omdat ik de vorige edities niet ken, is het natuurlijk moeilijk vergelijken. Het eerste recept dat ik zie als ik het boek opensla is toevallig ‘Witlof met banaan in kaassaus’, och hemeltje lief. Maar de lakmoesproef zit ‘m natuurlijk in de kooktijd van de andijvie. Pagina 201: 4 minuten. Daar dachten ze in 1948 vast nog heel anders over.

Zeer gevaarlijk
In ieder geval is zichtbaar dat in de loop der decennia allerhande noviteiten moeten zijn toegevoegd. Zo doken gaandeweg de fondue (kaas danwel bourguignon) en het gourmetten op, de magnetron deed z’n intrede (‘olie of alcohol verhitten in de magnetron is ZEER GEVAARLIJK’), net als de quiche, frittata, pizza en muffin. Een ouderwetse techniek als wecken wordt daarentegen nog volop in ere gehouden. ‘Het risico op voedselvergiftiging is bij een juiste handelwijze vrij klein’ hoewel er voor de zekerheid (?) wel 15 vitamine-c-tabletjes aan de aardbeien of kersen dienen te worden toegevoegd.

Lunchtrommeltje
Een basiskookboek moet het natuurlijk niet alleen van de (in dit geval 1500) recepten hebben. In dit boek vind je uitgebreide aandacht voor bereidingswijzen, van aromatiseren tot zeven. De smaak en toepassing van kruiden en specerijen (‘karwijzaad: uitgesproken aroma’), de samenstelling van een menu (‘voorbeelden van verantwoorde warme maaltijden’), de kooktijden van een ei (‘15 min: Het ei begint groen te worden’), wat is een brunch, wat zit er in een lunchpakket (liefst verpakt in een trommeltje, ‘dit voorkomt platdrukken’) en hoe dek je de tafel.

Hopjesvla
Volop handige en wetenswaardige dingen dus, al moet je soms een beetje door het muf-keurige taalgebruik heenkijken. Het is allemaal uitermate verantwoord, maar het is nou niet een boek dat lekker vlot wegleest. Maar ja, werkelijk alles wat je maar kunt verzinnen staat er in! Van rijst koken, bouillon trekken, hachee sudderen tot vis pocheren. Elke beginner met twee linkerhanden kan fluks aan de slag. En waar anders dan in een Hollandsch basiskookboek vind je een recept voor hopjesvla, moscovisch biscuitgebak, beschuitbollen met appelmoes, aspic, griesmeelpudding met bessensaus en arnhemse meisjes? Er is zelfs een recept voor filterkoffie! De gemalen koffie gaat in een hoge aardewerken filter, ‘desgewenst zout erover strooien en de tuit van de koffiepot met een propje papier of kurkje afsluiten’. En dan opschenken maar met de fluitketel kokend water. De Senseo-jeugd van tegenwoordig zal daar nog verrast van opkijken.

H.H.F. Henderson, H. Toors, I.J. Ebbelink-Bosch & C. Thijssen, Het nieuwe kookboek – Het basiskookboek voor iedere keuken, uitgeverij Kosmos, € 19,95 (wat bijna een vooroorlogs prijsje is gezien de kloeke omvang!)