Never judge a book by its cover. Maar waarom eigenlijk niet? Bij Rijntje’s Keukengeheimen was ik juist onmiddellijk gegrepen door die prachtige buitenkant. Stijlvol zwart wit, met gezellige beestjes en dingetjes, en dan ook nog in een preeg. Da’s een vakterm voor dat er hoogteverschillen zijn. In dit geval liggen de illustraties wat dieper. Prachtcover! Dan krijg je zin in de binnenkant, en die is ook al zeer appetijtelijk. Mooie foto’s van Louis Lemaire, prachtige styling, zelden bijvoorbeeld zo’n waanzinnig verrukkelijk bordje met groene en witte asperges gezien. Maar even terug naar het begin. Rijntje Biljardt was onze eerste echte nationale keukenprinses, de eerste Nederlandse kokkin die onder haar eigen naam een kookboekje publiceerde, in 1840.

Amulette
Culinair historica Lizet Kruyff kocht het zes jaar geleden bij een antiquair, raakte geïntrigeerd en bewerkte het samen met collega Judith Baehner tot een modern leeskookboek, Rijntjes Keukengeheimen dus. Met recepten geïnspireerd op die van Rijntje, al is niet duidelijk wat precies haar versie was, en wat dan de aanpassing is. In ieder geval zijn onbekende ingrediënten of onmogelijke bereidingstechnieken vermeden. Zo werd ‘Blammezie van Chocolaad’ omgebouwd tot ganache met vanilleroom en veranderde ‘Zoete amulette’ in een zoete, luchtige omelet met rabarbercompote. Vóór het woord omelet in gebruik raakte, noemde men dit eiergerecht ‘amulette’, zo staat erbij, ‘de vorm lijkt op de pelgrimsamulet uit vroeger tijden. Althans, dat wil het verhaal en soms is een leuk verhaal gewoon een leuk verhaal’. Kijk, dat soort extraatjes maken het een bijzonder leesbaar boek.

Zomerse bloedsinaasappel
Wel zijn de ingrediëntenlijstjes wat onoverzichtelijk vormgegeven, wie een boodschappenlijstje wil maken moet even goed opletten. Rijntje zelf had haar boek ingedeeld in volgorde van belangrijkheid (van wild zwijn tot het minder geachte gewone varkentje), hier worden de vier seizoenen aangehouden. Ook een keukenkalender met wat wanneer ‘in het seizoen’ is, ontbreekt niet. Al lichten de dames daar volgens mij zelf nog wel eens de hand mee: een zomersalade met bloedsinaasappel (verkrijgbaar december-maart)? Had ik al gezegd dat er een fraai leeslint bijzit, altijd een grote pré bij boeken.

Pond is een kilo
Maar vooral het roerige levensverhaal van Rijntje is de moeite waard en heerlijk smeuïg opgeschreven, van opkomst tot ondergang. Van timmermansdochter tot keukenmeid in kastelen en grachtenpanden, van kookboekschrijfster tot cateraar en uiteindelijk eindigend als een eenvoudig wafelbakstertje. Ook is er volop informatie over het dagelijks leven in de 19e eeuw, zoals hoe het in die tijd zat met chocola en aardappel(ziekte). De thuiskok krijgt ook meteen moestuintips en veel uitleg over groente, zoals bijvoorbeeld wat molsla eigenlijk is, of waar de uitdrukking ‘blèk kèps vandaan komt (recept staat erbij). Tenslotte nog een woordenlijst en een overzicht van oude maten en gewichten. Daarin lees ik dat een pond vroeger 1 kilogram was. En dus geen halve kilo? Zou het heus?

Binnenkort volgt een recept uit het boek!

Lizet Kruyff & Judith Baehner, Rijntjes Keukengeheimen, uitgeverij Good Cook Publishing, € 29,95, ISBN 9789461430830